Voor het tweede jaar op rij kan Jom Hasjoa niet de aandacht verdienen die het toekomt. En hoe vervelend is dit! Liever zouden we geen boodschap hebben aan al de beperkende maatregelen, maar het is voor ons overmacht. Er niets over schrijven is echter geen optie. Herdenken is noodzaak, het is immers niet alleen interessant, voor wie in geschiedenis geïnteresseerd is, maar relevant voor ons allemaal!

Een geschiedenis waarbij mensen eerst geïsoleerd en vervolgens voor paria’s werden uitgemaakt, langzaamaan uit de samenleving weggedrukt om ten slotte op industriële wijze massaal te worden vermoord. Onvoorstelbaar maar waar! Tegelijkertijd begrijpelijk dat, zoals Jansje Stodel eens zei, deze geschiedenis van onheil in de loop der jaren andere woorden kreeg. Eerst sprak men over hen die “niet teruggekomen” waren. Vervolgens over degenen die “omgekomen waren”. Daarna over degenen die “gedood waren” om uiteindelijk te spreken over “een brute en systematische moord” op hen wiens enige misdaad was dat ze joods waren. Dit omdat de werkelijkheid niet te bevatten, laat staan te verwerken was. Alstublieft, als u de gelegenheid heeft om hen te herdenken, lees hun namen hardop, al is het maar voor uzelf. Opdat zij niet vergeten worden!